“Als er al een plusoudercoach bestaat, zal het wel een knelpuntberoep zijn!”  Dat was de reactie van Guga Baul in het interview dat hij samen met zijn partner Tine Embrechts gaf voor Humo (www.humo.be).

In deze blog wil ik het over die knelpuntberoepen rond gescheiden ouders en samengestelde gezinnen hebben.  Wat mij betreft heeft Guga Baul gelijk als het gaat over een kwalitatief tekort aan hulpverleners in deze sector.

Durf je kwetsbaarheid tonen

Ik vind het om te beginnen bewonderenswaardig als BV’s hun kwetsbaarheid durven te laten zien.  Het is niet makkelijk om openlijk te durven toegeven dat het niet vanzelfsprekend vlot loopt in je nieuwe gezin.  Heel wat plusouders houden angstvallig hun moeilijkheden binnenshuis.  Ze doen hun uiterste best om een lach op hun gezicht te toveren op momenten dat ze liever zouden huilen.  En ze zeggen wat iedereen graag wil horen: “ik zie zijn of haar kinderen even graag als zouden het mijn eigen kinderen zijn.”  Ze menen het soms ook echt.  Wat niemand echter beseft, is dat er op lange termijn onbewuste schade wordt aangericht door dat potje dicht te houden.

Vraag aan een kind of het de plusouder even graag ziet als de eigen mama en papa.  En al snel voel je de natuurlijke reactie hierop: “Dat vraag je toch niet van een kind, het kan toch nooit de plusouder even graag zien als de eigen ouders!?”.  Omgekeerd is het dus ook onmogelijk dat een plusouder hetzelfde voelt voor een pluskind als voor een eigen kind.  Wanneer plusouders dit echter wel beweren, leggen ze onbewust een druk bij de kinderen.  De kinderen krijgen onbewust namelijk het idee dat ze hetzelfde moeten voelen, terwijl ze dit niet kunnen.

Zo vertelde een jongedame me ooit over haar eigen papa en plusmama.  Ze was enig kind en haar papa had een nieuwe partner met 2 kinderen.  Het meisje zei me dat haar papa nu plots zei dat hij 3 kinderen had, en dat haar plusmama het ook goed bedoelde en ook zei dat ze 3 kinderen had.  Maar het klopte voor haar gewoon niet en ze voegde toe: “Het is gewoon niet juist, want ik ben toch zijn enige dochter en mijn plusmama heeft maar 2 kinderen, dus ik wil niet dat ze dat zeggen.”

En toch blijven volwassenen vasthouden aan de overtuiging dat het een ware afwijzing betekent voor de kinderen als plusouders durven te beweren dat ze verschil voelen.  Terwijl dit verschil meestal gewoon bedoeld wordt als zijnde dat het een “andere” liefde is, anders dan de bloedband.  Je ziet het dikwijls gebeuren bij plusouders die geen eigen kinderen hadden bij de start van de relatie en dan hun eerste eigen kind krijgen.  Ze hebben zich volledig gesmeten in de zorg voor hun pluskinderen, alsof het hun eigen kinderen zijn.  En dan komt er dat eerste eigen kindje.  Deze plusouders krijgen te maken met verwarde gevoelens, schuldgevoelens, onzekerheid, een innerlijke tweestrijd … omdat ze nu plots een andere liefde voelen.  En vanuit de directe omgeving mogen deze plusouders dat verschil tussen het eigen kind en de pluskinderen toch niet voelen!?  De pluskinderen mogen zich nu toch niet achteruit gesteld voelen, het hoort toch niet dat je zegt dat je verschil voelt, misschien moet je dan maar wat meer je best doen, …?  Dit zijn voorbeelden van die innerlijke tweestrijd die aan de gang is bij plusouders na de komst van hun eerste eigen kind.  Het blijft een innerlijke strijd, want als ze er durven over praten met de buitenwereld, krijgen ze extra oordelen over hen heen.  Ze krijgen snel de wijzende vingertjes die hen zeggen wat ze moeten voelen en doen en wat zeker niet hoort.

Zoek het eens op in een woordenboek en je zal ook heel andere verklaringen vinden voor deze 2 woorden – afwijzing en verschil:

Verschillen = anders zijn, zich onderscheiden

Afwijzen = niet toelaten, weigeren.

Geen ‘klassiek gezin’

Vanuit dat geforceerd nastreven van een klassiek gezin met de klassieke bloedgevoelens komen de meeste samengestelde gezinnen vroeg of laat in moeilijkheden.  En dit terwijl het slagen van deze gezinnen moed vraagt om totaal anders te durven denken en handelen dan wat maatschappelijk verwacht wordt.  Het vraagt bijgevolg ook van hulpverleners het lef om begeleiding te durven geven vanuit diezelfde houding.

Dit is waar het schoentje volgens mij knelt, waar we dus over knelpuntberoep kunnen spreken.  Uit ervaring durf ik beweren dat niet elke relatietherapeut of -coach zich kan opwerpen als hulpverlener voor samengestelde gezinnen. 

Het gebeurt regelmatig dat ik plusouders over de vloer krijg die eerder bij een andere hulpverlener op gesprek gingen.  Ze vertellen me dan over de adviezen die ze daar kregen.  Telkens kom ik tot de conclusie dat die adviezen helemaal terecht zijn … vanuit een theoretisch model en moest het over een klassiek gezin gaan.  Voor een samengesteld gezin moet je op korte termijn rare bochten durven nemen om op lange termijn tot een succesverhaal te komen.  Het heeft geen zin om oplossingsgericht met een samengesteld gezin te werken als je enkel vanuit het perspectief van het kind denkt en op korte termijn.  Dat werkt als een pleister op een open wonde.

Zo kwam er ooit een plusmama voor een intakegesprek.  Ze was bloednerveus, maar al snel bloeide ze open.  Op het einde van het gesprek zei ze hoe opgelucht en blij ze was met de verrijkende sessie.  De dag voordien was ze namelijk op kennismaking geweest bij een relatietherapeut die haar gezegd had dat ze heel slecht bezig was naar haar stiefkinderen en nieuwe partner toe.  Bij mij kwam ze echter tot de conclusie dat het omgekeerde waar was, dat ze nu net wel de spelregels voor samengestelde gezinnen respecteerde.  Plots voelde ze terug hoop en kansen om er toch nog wat van te maken. 

Wat was er dan zo verkeerd gelopen bij die relatietherapeut voor deze vrouw? Als plusmama had zij het moeilijk om haar plek te vinden in het nieuwe gezin, vooral met een heel aanwezige ex-partner, de biologische moeder. Daardoor had ze nog weinig tijd en aandacht voor haar eigen kinderen.  Om de batterijen op te laden gingen ze er regelmatig met het nieuwe gezin op uit, maar dat draaide altijd uit op spanningen en ruzies.  In haar laatste vakantie had de mama ervoor gekozen om apart op vakantie te gaan, zij met haar eigen kinderen en haar partner ergens anders met zijn kinderen.  Ze vertelde me dat die bewuste relatietherapeut dit totaal afkeurde.  Haar keuze zou schadelijk zijn voor het smeden van de banden met het nieuwe gezin, want tijdens een vakantie heeft iedereen de kans om (terug) dichter naar elkaar te groeien. (lees ook mijn blog: Hoe overleef ik de vakantie met mijn stiefkind)

Dit klopt dus niet in dit geval.  In een samengesteld gezin is het net belangrijk dat er ook belang gehecht wordt aan aandacht voor de bloedbanden.  Het is namelijk een samenstelling van verschillende sub gezinnen die elk hun aparte behoeften hebben.  Elke behoefte heeft aparte aandacht nodig.  Een behoefte die niet ingevuld wordt, die op de achtergrond geschoven wordt omwille van anderen, werpt zich vroeg of laat op onder de vorm van frustraties of andere negatieve emoties.  Dit is waar sommige hulpverleners de bal misslaan.

Wat wordt er dan vereist van een goede hulpverlener voor samengestelde gezinnen? 

• Ervaringsdeskundigheid – een plusouder voelt het naadloos aan wanneer een hulpverlener enkel vanuit theoretische kennis en ‘horen zeggen’ spreekt.
• Inzicht in de werking van samengestelde gezinnen en alle stoorzenders errond
• Lef en talent in ‘omdenken’: doe meer door minder te doen.
• Een basishouding als bemiddelaar.
• Rekening houden met alle betrokkenen van een samengesteld gezin, ook zij die niet mee aan tafel zitten bij de begeleider.
• Zelf doorleven wat verteld wordt – plusouders zullen eerder vertrouwen hebben in iemand die zelf het pad van een samengesteld gezin bewandelt.

Met het team van plusouderconsulenten zetten we deze kwaliteiten en capaciteiten in de wereld, zodat samengestelde gezinnen direct op het juiste adres aankloppen.

Zoek je hulp en vind je kwaliteit in de hulpverlening belangrijk?  Dan geef ik graag wat tips die jou helpen om de juiste keuze te maken binnen al die knelpuntberoepen.

1. Vraag een eerste kennismakingsgesprek.  Via een kort telefoongesprek kan een hulpverlener misschien al wel een eerste indruk geven, maar je mag zeker niet verwachten dat je een antwoord op je vragen krijgt.  Je hebt een persoonlijke ontmoeting nodig om werkelijk te kunnen voelen of je al dan niet een match hebt.
2. Durf naar een andere hulpverlener te stappen als je het gevoel hebt niet vooruit te komen of als je de ‘match’ niet (meer) voelt.
3. Durft jouw hulpverlener je te confronteren en je een spiegel voor te houden?  Dan ben je waarschijnlijk aan het juiste adres.  Het kan een tijdje leuk zijn om je verhaal te doen en een luisterend oor te hebben, maar een bepaald moment raak je uitgepraat en wil je vooruit met je leven.  Je hebt dan iemand nodig die jou de figuurlijke schop onder je kont durft te geven.
4. Vraag niet naar de certificaten van de hulpverlener, dat stukje papier biedt jou geen meerwaarde.
5. Wat wel interessant is, zijn de getuigenissen of referenties die andere klanten hebben geschreven over jouw hulpverlener. Vraag ernaar bij je hulpverlener.  De referenties staan niet altijd publiek op de website, maar je hulpverlener kan ze misschien wel snel meegeven.
6. Maakt jouw hulpverlener deel uit van een groter geheel, een netwerk? Je kan er dan vanop aan dat hij/zij contacten heeft om jou nog met andere vragen te helpen, of dat hij/zij zelf sterker staat als hulpverlener door de ondersteuning binnen dat netwerk.
7. Schrik je van het prijskaartje? Dan zit je met meer waarschijnlijkheid op het juiste adres.  Een goede hulpverlener investeert veel in zichzelf om de eigen kwaliteit hoog te houden.  Maak het jezelf waard om in kwaliteit te investeren.